Μέσα στη δίνη ενός φιλήματος, συνήθως, ο χρόνος σταματάει. Κι αν επιθυμείς να τον συλλάβεις, τότε είναι κατάλληλη στιγμή. Ο χρόνος σταματάει φυσικά και μ' άλλες αφορμές. Σταματά και με το θάνατο, μα έχει διαφορά : με το θάνατο ο χρόνος παύει να έχει νόημα, με το φίλημα το νόημα παύει να έχει χρόνο. Πολλοί διεκδίκησαν την ιδιαίτερη αυτή δόξα της 14ης Αυγούστου του 1945, μα δεν έχει σημασία να μπούμε σε τούτη τη συζήτηση. Ένας πόλεμος που λαμβάνει τέλος (αφήνοντας, προς στιγμή, στην άκρη τους πολιτικούς συλλογισμούς) λαξεύει στα πρόσωπα των ανθρώπων ένα και μόνο πρόσωπο, έναν και μόνο πυρήνα όπου η σκόρπια σκέψη κι η ξεχαρβαλωμένη ψυχή συντήκονται ξανά σ' ελπίδα και μέλλον. Οι πρωταγωνιστές, δίχως να μας είναι ασήμαντοι, δεν έχουν σημασία : θα μπορούσε να 'μασταν εμείς, οι γονείς μας, δυο άνθρωποι που συναντήθηκαν με τη λήξη μιας πολιορκίας, τετρακόσια χρόνια πίσω στους αιώνες.
Οι πολύτροποι, ωστόσο, αστρονόμοι δεν αφήνουν σε χλωρό κλαρί ούτε των ανθρώπων τ' άστεα ούτε το νόον. Ίδια λαγωνικά του στερεώματος, οσμίζονται τις ασάφειες και τις απροσδιοριστίες, γυρεύοντας να επιστρέψουν στις νόμιμες συντεταγμένες τους τις εντυπώσεις εκείνες, που ζήλεψαν επίδοξοι καταχραστές. Oι Olson και Kawaler έπιασαν να ξεμπροστιάσουν τους φιλόδοξους παραμυθάδες ή ρομαντικούς μιας άλλης εποχής, εκμεταλλευόμενοι το γεγονός πως οι πολιτείες μας είναι κυκλώπεια ηλιακά ρολόγια, ασχέτως αν δε δουλεύουν πάντα με την ίδια ακρίβεια. Ένας ίσκιος είναι συχνά ο καλύτερος συνένοχος ενός φιλιού. Σαν όμως ίσκιος και φίλημα δε συνεργάζονται σωστά, το πεπρωμένο δε χαρίζει κάστανα, ας είναι να περιμένει κι εβδομήντα χρόνους. Ένα σημαινόμενο, φυσικά, δεν αποκαθηλώνεται ποτέ γιατί είναι αυτό που είναι, μα δυστυχώς οι σημαίνοντες δεν έχουνε πάντα την ίδια τύχη. Κι έτσι, ενώ η (να το τονίσουμε : μονομερώς) αυθόρμητη εκδήλωση θα παραμένει αυθόρμητη εις στους αιώνες των αιώνων, οι πρωταγωνιστές της σταδιακά ξεθώριασαν όχι μόνο απ' τη φθοροποιό ισχύ του χρόνου, μα κι επιπλέον απ' τη διαβρωτική σκιά μιας υποψίας.
Τα χαριτωμένα αυτά διαλείμματα απ' την εργαστηριακή σκοπιμότητα είναι για την αστρονομία, ότι κι οι πετυχημένες μαντινάδες σ' ένα γλέντι : είναι προσιτά, ευφυή, πολυεπίπεδα και τελικά όλοι ευθυμούνε. Μα έχουνε και μιαν άλλη δύναμη, τούτες οι παιχνιδιάρικες παρατηρήσεις : μας υπενθυμίζουν πως σ' όλες τις υπέροχες στιγμές της ζωής μας (στις ηλιόλουστες συντροφιές ή ενατενίσεις, στους πυρετούς μιας νεογέννητης αγάπης, στις αβυθομέτρητες αρμονικές μιας απρόσμενης ανακάλυψης, στα καρπίσματα κοπιαστικών αγώνων) μα και σ' όλες τις δυσάρεστες στροφές (στις απώλειες που χάραξαν στις καρδιές μας ολόκληρους χάρτες, στις ήττες που μας δίδαξαν τι τελικά δεν είμαστε, στις γάγγραινες που νέκρωσαν τα σωθικά ως το μεδούλι), όλα μα όλα γίνηκαν κάτω από την εξουσία ενός ήλιου κι ενός αστερισμού, κατρακύλησαν πάνω στις τροχιές μιας έλλειψης ή μιας υπερβολής, υπέκυψαν άλλοτε σε δυνάμεις φυγόκεντρους κι άλλοτε σε κεντρομόλους. Θέλοντας και μη, είναι αδύνατο να μείνουμε μικροί κι ασήμαντοι. Κι αν δεν το επιθυμούμε, από μετριοφροσύνη ή μετροφροσύνη, το γυμνό φως του Κόσμου επιμαρτυρεί την ύπαρξή μας και τη διασώζει απ' την άβυσσο. Ακόμα και το άναμμα ενός τσιγάρου, περιμένοντας ένα φίλο ή το λεωφορείο, έχει τη δική του θέση σε τούτο το συμπαντικό αλισβερίσι, σ' αυτούς τους στροβιλισμούς νεφελωμάτων και γαλαξιών που ξεγλιστρούν απ' τα μισάνοιχτα χείλη μας.
Τα χαριτωμένα αυτά διαλείμματα απ' την εργαστηριακή σκοπιμότητα είναι για την αστρονομία, ότι κι οι πετυχημένες μαντινάδες σ' ένα γλέντι : είναι προσιτά, ευφυή, πολυεπίπεδα και τελικά όλοι ευθυμούνε. Μα έχουνε και μιαν άλλη δύναμη, τούτες οι παιχνιδιάρικες παρατηρήσεις : μας υπενθυμίζουν πως σ' όλες τις υπέροχες στιγμές της ζωής μας (στις ηλιόλουστες συντροφιές ή ενατενίσεις, στους πυρετούς μιας νεογέννητης αγάπης, στις αβυθομέτρητες αρμονικές μιας απρόσμενης ανακάλυψης, στα καρπίσματα κοπιαστικών αγώνων) μα και σ' όλες τις δυσάρεστες στροφές (στις απώλειες που χάραξαν στις καρδιές μας ολόκληρους χάρτες, στις ήττες που μας δίδαξαν τι τελικά δεν είμαστε, στις γάγγραινες που νέκρωσαν τα σωθικά ως το μεδούλι), όλα μα όλα γίνηκαν κάτω από την εξουσία ενός ήλιου κι ενός αστερισμού, κατρακύλησαν πάνω στις τροχιές μιας έλλειψης ή μιας υπερβολής, υπέκυψαν άλλοτε σε δυνάμεις φυγόκεντρους κι άλλοτε σε κεντρομόλους. Θέλοντας και μη, είναι αδύνατο να μείνουμε μικροί κι ασήμαντοι. Κι αν δεν το επιθυμούμε, από μετριοφροσύνη ή μετροφροσύνη, το γυμνό φως του Κόσμου επιμαρτυρεί την ύπαρξή μας και τη διασώζει απ' την άβυσσο. Ακόμα και το άναμμα ενός τσιγάρου, περιμένοντας ένα φίλο ή το λεωφορείο, έχει τη δική του θέση σε τούτο το συμπαντικό αλισβερίσι, σ' αυτούς τους στροβιλισμούς νεφελωμάτων και γαλαξιών που ξεγλιστρούν απ' τα μισάνοιχτα χείλη μας.
