Μια μικρή σύγχυση, περί του ποιος είναι ποιος, με ώθησε να σκύψω πρόσφατα και πανω από αυτό το πρόβλημα : τι συμβαίνει, επιτέλους, με τον Άλφα του Κενταύρου; Μην είναι δυο, μην είναι τρεις, μην είναι χίλιοι δεκατρείς; Άλλος ο «Άλφα» κι άλλος ο «άλφα»; Και πόσοι Proxima υπάρχουν πια, ένας ή παραπάνω; Φυσικά, υπάρχει πάντα η Wikipedia , μα είναι σωστό και τούτο : όπου λαλούν πολλοί κοκόροι αργεί να ξημερώσει. Η Wikipedia λέει πολλά κι είναι γραμμένη από ράκη, αντίς από μεράκι. Δεν είναι κακό, αλλά γιατί να επιλέξεις αυτό το συνονθύλευμα, όταν υπάρχει ετούτη η υπέροχη ανάρτηση (!!!), όπου τα πάντα ξεδιπλώνονται λιτά και μετρημένα κι η οποία είναι μπολιασμένη, απ' την αγάπη και την προσωπική εμπειρία αυτού που γράφει; Θα μου πεις, ωραία τα λες κουμπάρε, μα τότε ποιος ο λόγος, να κάτσουμε να διαβάσουμε τις δικές σου φλυαρίες; Ειλικρινά, κανένας απολύτως! Γράφω, απλά, για πάρτη μου και γιατί δεν έχω τηλεσκόπιο.
Είναι γνωστό κι ας το παίζω αδαής, πως το πεζό «α» υποδηλώνει, σε κάθε αστερισμό, τον λαμπρότερο αστέρα του ∙ και πάει λέγοντας, με τα υπόλοιπα γράμματα της αλφαβήτου, κατά φθίνουσα τάξη λαμπρότητας. Έτσι, για παράδειγμα, ο «α Μικρής Άρκτου», ο γνωστός μας Πολικός Αστέρας, είναι το πιο λαμπρό αστέρι της Μικρής Άρκτου και ρεγουλατόρος του ιλίγγου μας, ενώ ο «α Λύρας», γνωστός κι ως Βέγας, είναι το πιο λαμπρό αστέρι της Λύρας κι έχει παίξει και στο Χόλιγουντ, στο πλευρό της Τζόντι Φόστερ. Πήγα, τώρα, να γράψω κι ότι ο «α Ωρίωνος», γνωστός κι ως Betelgeuse (στα ελληνικά ... Βετελγόζης!) είναι το πιο λαμπρό αστέρι του Ωρίωνα, αλλά - θα γελάσετε! - τελικά δεν είναι ∙ είναι το ... δεύτερο. Έπεσα κι εγώ απ' τα σύννεφα! Γιατί συμβαίνει τούτο, φυσικά, είναι μεγάλο θέμα και δεν είναι της παρούσης. Υπάρχει, τέλος, κι η Αλίκη Βουγιουκλάκη που 'ναι το πιο λαμπρό αστέρι του Καραγιάννη-Καρατζόπουλου, αλλά ούτε κι ετούτη είναι της παρούσης.
Ο αστερισμός του Κενταύρου είναι, γενικά, λιγάκι αντικοινωνικός, για το γεωγραφικό μας πλάτος και σκάει μύτη, ούτ' ο μισός, κάπου χαμηλά στο Νότο. Αν είναι κανείς τυχερός και δεν είναι στη μέση κανά πεύκο ή αυθαίρετο ξενοδοχείο, το πολύ-πολύ να πετύχετε (χωρίς παρεξήγηση) τον Γάμμα του ∙ για τον Άλφα, ούτε συζήτηση. Αν θέλετε να δείτε προκοπή, χρειάζεται να κατεβείτε νοτιότερα, πολύ πιο κάτω κι απ' το Κάιρο ή τη Γκίζα και τις πυραμίδες της, όπου - ακόμη κι εκεί - τ' αστέρι που γυρεύουμε, ίσα που ξύνει τον ορίζοντα. Στο νότιο ημισφαίριο, ωστόσο, τους έχουν σε μεγάλη περιοπή, τούτους τον Άλφα και τον Βήτα του Κενταύρου κι είναι, να πούμε, σα το βελάκι που σου δείχνει πού βρίσκεσαι στο χάρτη. Μόνο που ετούτοι δείχνουν που βρίσκεται ο Σταυρός του Νότου, γιατί παλιά τον χάνανε εύκολα οι ναυτικοί και καταλήγανε στο Μασούτη, αντί στο Σκλαβενίτη. Δεν έχει χρεία, βέβαια, ο Άλφα Κενταύρου, από τέτοια φτηνά κόλπα, προκειμένου να γίνει γνωστός. Πρώτον, γιατ' είναι το τρίτο λαμπρότερο αστέρι στο στερέωμα, μετά το Σείριο και τον Κάνωπο - δηλαδή θέλει προσπάθεια να μη τονε προσέξεις - και, δεύτερο, γιατί είναι το κοντινότερο αστέρι στον δικό μας μάγκα, τον Ήλιο τον Ηλιάτορα, τον πλανητο-βιγλάτορα.
Τούτο το κενταυροπαίδι, κάθε που βγαίνει με τους φίλους γι' αστερότσαρκες, δεν το φωνάζουν Άλφα του Κενταύρου, ούτε κύριε Henry 128620J. Τούτα είναι επίσημοι τίτλοι, σα να λέμε τα επαγγελματικά του ονόματα. Για τους φίλους είναι απλά ο Rigil. Ορθότερα είναι να λέμε Rigil Kentaurus, αλλά μη σκάτε, γιατί στην ονοματοθεσία ετούτη χάνει η μάνα το παιδί και το παιδί τη μάνα. Αλλού θα τον διαβάσετε και Rigel Kentaurus. Τι σχέση έχει αυτό με τον άλλο Rigel του Ωρίωνα; Καμία απολύτως, πέραν δηλαδή απ' την απλή συνωνυμία : και τα δύο πατούνε στην ίδια αραβική ρίζα που σημαίνει «πόδι» και δεν τη μεταφέρω εδώ, γιατί όπως θα μπει απ' το 'να αυτί, έτσι θα βγει απ' τ' άλλο. Μ' άλλα λόγια, τελικά, «rigel» σημαίνει «rigil» και τ' ανάστροφο. Τι να πει κανείς!; Άβυσσος η ψυχή του Άραβα. Μπορεί rigel να 'ταν το δεξί το πόδι και rigil το αριστερό. Σύγχυση προκαλεί, επίσης, το γεγονός πως σ' άλλους χάρτες διαβάζεις Άλφα Κενταύρου και σ' άλλους Rigel Kentaurus, όπου σε κάθε περίπτωση (στο χάρτη) εννοείται το αυτό. Όπως ακριβώς τσακώνονται, ενίοτε, και τα ζευγάρια, που λένε τελικά το ίδιο πράμα, αλλά δεν έχει καμία σημασία, αφού σημασία έχει ο καυγάς.
Απορώ, τώρα, που στην Ελλάδα δεν τον βαφτίσανε ακόμη Ρίγηλο ή Ρίγελο (ή Περίγελο), κατά το Βετελγόζη κι άλλες ελληνοπρεπείς ασυναρτησίες. Με μια πρόχειρη ματιά - δηλαδή γυμνή, που' ναι ό,τι πιο πρόχειρο έχει ο άνθρωπος - τούτος ο Ρίγηλος δεν είναι παρά σα τα περισσότερα αστέρια : μια χοντρή πυγολαμπίδα που φέρνει βόλτες, γύρω-γύρω. Κι έτσι θα τελειώναν όλα, άμα δεν είχε γεννηθεί ο Γαλιλαίος κι άφηνε τα τηλεσκόπια στην ησυχία τους. Μα σα τόνε κοιτάξεις καλύτερα, τότε είναι που ξεκινούνε τα προβλήματα. Μ' ένα ζευγάρι κυάλια ή μ' ένα χτύπημα των πλήκτρων, διαπιστώνει κανείς εύκολα πως ο μπαγάσας Rigil δεν είναι ένας αλλά δύο - ζωή να 'χουν! Κι ακόμα χειρότερα, αν έχεις τηλεσκόπιο ή στο ψιθυρίσουν μυστικά : ούτε καν δύο, ο Rigil είναι τρεις! Έτσι τίθεται το παρακάτω θεμελιώδες ερώτημα (που 'ναι κατ' αναλογία τριπλό) : ποιος απ' τους τρεις είναι ο Rigil ο αληθινός, ποιος ο Rigil ο κοντινός και ποιος Rigil που μας περισσεύει;
Στην πραγματικότητα, ο Άλφα του Κενταύρου είναι ένα τριπλό σύστημα, το οποίο αποτελείται από τρεις αστέρες : δυο βασικούς συν ένα μικρούλη δώρο, τους οποίους ξεχωρίζουμε ως Α, Β και C (ή άμα προτιμάτε Γ). Συνεπώς, είναι σωστό να λέμε πως ο «α του Κενταύρου» αποτελείται από τους «α Κενταύρου Α», «α Κενταύρου Β» και «α Κενταύρου Γ». Στην ελληνική Wikipedia , το άρθρο βασίζεται πιθανότατα σε παλαιότερα στοιχεία κι έτσι αφήνεται να εννοηθεί ότι ο τρίτος, ο μικρότερος, δεν είναι διαπιστωμένο μέλος, πράγμα που σημαίνει ότι θα μπορούσε ή να 'χει, απλά, ελλειπτική τροχιά με τεράστια εκκεντρότητα ή ακόμα και να 'ναι κάνας άσχετος, περαστικός. Ούτε χρόνο πριν, ωστόσο, διαβάζουμε στον ιστότοπο της NASA πως «The third member, Alpha Cen C (also known as Proxima), is a much smaller red dwarf star that travels around the AB pair in a much larger orbit that takes it more than 10 thousand times farther from the AB pair than the Earth-Sun distance». Προσωπικά, προτιμώ να συμμορφωθώ με τη NASA, παρά με την ελληνική Wikipedia, κι ως εκ τούτου οφείλω, κάθε φορά που θα μιλώ για τούτο το θέαμα, να φαντάζομαι μια τρίτεκνη φαμίλια, αποδίδοντας κάθε τιμή και κάθε κοινωνικό επίδομα.
Τώρα, για να λέμε τα πράματα με τ' όνομά τους, πρέπει να επισημάνουμε πως με το παλαιότερο όνομα Rigil, που κατείχε το σύμπλεγμα, αναφερόμαστε σήμερα μόνον στον «α Α». Θαρρώ, καλύτερα να λέμε «α Κενταύρου» για το σύμπλεγμα και Rigil για τον «α Κενταύρου Α», να τελειώνουμε. Κι ο «α Β», ωστόσο, έχει παρατσούκλι και τόνε φωνάζουν Toliman, το οποίο δε γνωρίζω ακόμη τι σημαίνει, αλλά αν Rigil σημαίνει πόδι, ανατριχιάζω λιγάκι στην ιδέα, τι μπορεί να συναντήσει κανείς δίπλα στο πόδι. Και ναι, λοιπόν, ούτε ο «α Γ» έμεινε προσωνυμιακά παραπονεμένος και τον καλούμε χαϊδευτικά «Proxima Centauri» ή (στα ελληνικά) «Εγγύτατο Κενταύρου», για τον λόγο ακριβώς που φανερώνει τ' όνομά του : από τους τρεις είναι ο πλησιέστερος. Για την ακρίβεια, είναι ο πλησιέστερος όχι απλά των τριών Κενταυριδών, μα όλων των δυνατών αστέρων. Την έχει, δηλαδή, πολύ μεγάλη την τιμή, τούτος ο Proxima, να βρίσκεται πλησιέστερα στον πλανήτη εκείνο, όπου κυκλοφορούνε περιοδικά που σου εξηγούν με κάθε σοβαρότητα πως η αιτία, που δε βρίσκεις γκόμενο, είναι ο ανάστροφος Ερμής. Αν, ακόμη, είστε απ' τους λάτρεις των στοιχείων και της αριθμητικής, προς το παρόν, ικανοποιηθείτε από το γεγονός πως ο Εγγύτατος έχει παράλλαξη 0,76813΄΄, όπερ μεθερμηνευόμενον εστί 1,302 parsecs ή 4,24 έτη φωτός. Πα' να πει ότι το φως, που φτάνει σήμερα στο κατώφλι μας, ξεκίνησε απ' τον Εγγύτατο Κενταύρου, τότε που στην Ελλάδα ψήφιζε ο κόσμος ΣΥΡΙΖΑ. Αυτά όσον αφορά στις αποστάσεις, δηλαδή τη μία του ενός.
Όσον αφορά στα υπόλοιπα τεχνικά χαρακτηριστικά και τις προδιαγραφές του συστήματος, ξετρυπώνονται εύκολα κι από αλλού, οπότε μη με ζαλίζετε. Υπάρχουν δεκάδες αξιοπρεπείς πηγές. Εδώ επέμεινα περισσότερο, στην ονοματολογία. Να πούμε έστω δυο-τρία βασικά. Είναι, δηλαδή, σούπερ ενδιαφέρον πως οι ΑΒ, το κυρίαρχο ζευγάρι του συστήματος, πρόκειται γι' απόλυτους συγγενείς του Ήλιου μας, με παραπλήσιες μάζες κι επιφανειακές θερμοκρασίες. Οι όποιες διαφορές, όταν δεν είναι ασήμαντες, δεν είναι παρόλα αυτά διόλου σημαντικές. Ο Γ, τώρα, είναι μια άλλη ιστορία. Κοντοπίθαρος κι αναψοκοκκινισμένος, είναι - σα να λέμε - το εξώγαμο της οικογένειας. Μπασμένος ξεμπασμένος, ωστόσο, είναι το πιο γόνιμο μέλος κι ο μόνος επιβεβαιωμένος μπαμπάς, τη στιγμή που μιλάμε.
Μην χάβετε αμασητί, όσες βλακείες λέγονται για πλανητικά συστήματα κι άλλα κουλά, επειδή έπαιξε ο άλλος ένα παιχνίδι στο PC, είδε την extended director's cut έκδοση του Avatar ή τη βρίσκει με Λιακόπουλο. Ή πάλι, μη δίνετε μεγάλη βάση σ' άρθρα που βαστούν από το '12, μα κάντε upgrade μ' άλλα μεταγενέστερα. Πλανήτη επιβεβαιωμένο έχει μόνον ο Proxima, ο οποίος φημολογείται πως «παίζει» στα μέτρα του πλανήτη μας, λίγο παχύτερος, κι εντός της κατοικίσιμης ζώνης. Ωστόσο, δεν του λείπουν τα προβλήματα, μα γι' αυτά διαβάστε αλλού. Το '12 βγήκαν κάτι βρώμες και για τον Toliman, πως θα γινότανε μπαμπάς, αλλά το '15 η επανεξέταση έδειξε ότι πρόκειται απλά για κοινό θόρυβο των δεδομένων. Πώς νομίζεις ότι είδες την πρώην σου, μέσα στο πλήθος, κι ήταν απλά μια άκυρη με ίδιο μαλλί; ε, έτσι ένα πράμα. Τώρα, με τούτον τον πλανήτη του Εγγύτατου, η τρέλα των βαφτίσεων χτυπάει κόκκινο : τον είπανε «Proxima Centauri b» ή σαν να λέμε «Άλφα Κενταύρου Γάμμα Βήτα»!!! Άντε βρες άκρη.
Οικόπεδα με θέα
Θέλετε να το προχωρήσω ακόμα το αστείο; Υπάρχει και ο «a Κενταύρου» που είναι τελείως διαφορετικό πράμα απ' τον «α Κενταύρου»! Θα τον βρείτε ευκολότερα ως HD 125823. Γι' αυτό προσοχή στο πληκτρολόγιο, στα caps και στα locks, τι απ' τη μια στιγμή στην άλλη, μπορεί να γίνει κανείς ρεντίκολο και κλαυσιγελωτορεγγάτος. Τη φαντάζομαι τη δουλειά, σα να συμβαίνει εμπρός μου. Καφετέρια, τουαλέτα κι οι δυο φιλενάδες, να χαχανίζουν μπροστά στον καθρέφτη αγκαζέ : «Μαίρη μου, τι να σου πω; γλυκούλης ο φίλος σου, δε λέω, αλλά να θεωρεί κυανό γίγαντα τον α Κενταύρου; ξενέρωσα, χρυσή μου, ξενέρωσα»!
No comments:
Post a Comment