Η γυναίκα που αφουγκράζονταν τ' αστέρια

H Cecilia Payne-Gaposchkin δεν ήταν μια τυχαία γυναίκα. Ήταν ακόμη μία από εκείνες τις αφανείς ηρωΐδες των επιστημών, τις οποίες ο ανδροκρατούμενος κόσμος κατάφερνε, με τον άλφα ή βήτα τρόπο, να κρατά στο περιθώριο. Στην περίπτωση της δικής μας ηρωΐδας, ο άλφα κι ο βήτα τρόπος ήταν πολύ συγκεκριμένοι: όχι μόνο με το μπούρου-μπούρου την εξώθησαν στην αυτο-υποτίμηση των ευρημάτων της, μα κι όταν κάποτε - αναγνωρισμένη πλέον - βρήκε κατάλληλη εργασιακή στέγη, ακόμη και τότε, περιορίστηκε (χωρίς «αυτό-» ετούτη τη φορά) στα μισθολογικά υπόγεια, φέρνοντας τα προς το ζην βόλτα με πολύ μεγάλη δυσκολία. Κι όμως, η Cecilia Payne ήταν ο πρώτος άνθρωπος που ξεχώρισε σωστά τη μελωδία των αστρικών φασμάτων. Είχε την ευφυία - μα και την ευαισθησία - να συντονιστεί περισσότερο με τ' άστρα καθαυτά, αντί να συμπλεύσει με τις επικρατούσες θεωρίες των καιρών της. Κι ήτανε θαυμαστός αυτός ο νέος κόσμος, προς στον οποίο μας άνοιξε παράθυρο: στις παρτιτούρες των φασμάτων διάβασε ένα σωστό μέτρο για τις οικογένειες των άστρων και διέκρινε σ' αυτές κυρίαρχο το τραγούδι του υδρογόνου με τις συγχορδίες του ηλίου στο πλευρό του. Σημειώνουμε εδώ πως η αποδεκτή ίσαμε τότε θεωρία ήταν πως τόσο η Γη, όσο κι ο Ήλιος με τα υπόλοιπα αστέρια αποτελούνταν από τις ίδιες ακριβώς αναλογίες χημικών στοιχείων.

Οι αυθεντίες που βρήκε απέναντί της ήτανε όμοιες με τις αυθεντίες κάθε εποχής: δύσκολα μπορούσαν να χωνέψουν έναν άσημο και νεαρό αμφισβητία να σκαλίζει τα χωράφια τους, σπέρνοντας κενά φωτόνια - πολύ περισσότερο αν ήτανε γένους θηλυκού. Κι έτσι τα πρωτεία παραδόθηκαν μερικά χρόνια αργότερα σ' έναν άντρα επιστήμονα, ο οποίος έφτασε στα ίδια συμπεράσματα με διαφορετική μέθοδο, πιο αντρική και σίγουρη να πούμε. Τουλάχιστον στάθηκε τυχερότερη από άλλες κι άλλες, των οποίων η προσωπική εργασία χρειάστηκε δεκαετίες ωσότου αποκατασταθεί ως τέτοια, δηλαδή «προσωπική». Απ' την αρχή σχεδόν αναγνωρίστηκε, από τους συναδέλφους, η αναλυτική ικανότητα της Cecilia κι όμως, παρόλα αυτά, ουδόλως βοήθησε τούτο ώστε να 'χει μια ευνοϊκή πορεία στη συνέχεια της καριέρας της.

Τέλος πάντων, δεν πρόκειται να μάθετε από μένα όλες τις δυνατές λεπτομέρειες για το πρόσωπο που 'γινε μνεία. Αφήνω κι εγώ το λουλουδάκι μου, έναν λαμπερό ηλίανθο, εδώ στην άκρη, στ' όνομά της κι έναν ακόμη καλογραμμένο σύνδεσμο - αυτόν για χάρη δική σας και δική μου - κι έπειτα σας αποχαιρετώ κι εξαφανίζομαι σ' ένα πορφυρό ηλιοβασίλεμα απορρόφησης. Καλή συνέχεια, λοιπόν, σε όλες και όλους, καβάλα στα μοναδικά σας φάσματα ο καθένας!

Υστερόγραφο : Όσον αφορά στον παρατατικό του τίτλου, δεν είναι παραδρομή. Επέλεξα 3ο πληθυντικό καθώς μου ακουγόταν :) πιο μουσικό το μέτρο του. Δεν είμαι φιλόλογος, μα κάτι στη γλώσσα μου ψιθύριζε μια οικειότητα. Δεν ήταν άτοπη, τελικά, η επιλογή μου. Εδώ μια σχετική συζήτηση.