Και ξαφνικά, για λόγους που μου διαφεύγουν, πύκνωσαν ασυνήθιστα οι αναφορές στις λησμονημένες ή όχι γυναίκες της Αστρονομίας. Ίσως να ευθύνονται για τούτο τα συνήθη μου αναγνώσματα, ίσως πάλι να 'μην είναι παρά η καθαρή σύμπτωση των συγχρονισμένων τους θανάτων. Δεν έχει σημασία. Ένα τεράστιο χαμόγελο για την αστρονομία υπήρξε κι ετούτο το χαμόγελο της Margaret Burbidge , η οποία ακολουθώντας το παράδειγμα της Katherine Johnson δεν αρκέστηκε ούτε αυτή στις εννιά δεκαετίες μ' αποφάσισε να μας εγκαταλείψει με τα 100 πατημένα, μόλις τρεις μέρες πριν. Τι ακριβώς έτρωγαν αυτοί οι άνθρωποι που συνέχισαν απτόητοι για έναν ολόκληρο αιώνα, ίσως να μη μάθουμε ποτέ, γνωρίζουμε όμως πολύ καλά τι ακριβώς προσφέρανε στη διάρκεια της ζωής τους. Κι είναι ακριβώς για τούτο που πρέπει να τους τιμούμε κι όχι για τις προδιαγραφές του μυοκαρδίου τους. Η Margaret Burbidge δεν ήταν μόνο μεγάλη επιστήμονας, μα επιπλέον και ισχυρή προσωπικότητα, η οποία δε χάριζε κάστανα. Άπαξ και συνειδητοποίησε τις δυσκολίες και τις αναξιοπρέπειες που έπρεπε να υποστούν οι γυναίκες της επιστήμης, αντί να το βουλώσει, λουφάζοντας σε μια γωνίτσα συντροφιά με τις εξισώσεις της, πείσμωσε ακόμα περισσότερο. Κι είναι πολύ σημαντικό να μην το βουλώνουν οι άνθρωποι με τις ισχυρές προσωπικότητες, καθόσον αναγκάζουν το περιβάλλον κατεστημένο που τους έχει ανάγκη (ένεκα, δηλαδή, της ιδιοφυίας τους) σταδιακά να προσαρμόζεται, να μεταμορφώνεται και ν' ανοίγει ολοένα και περισσότερες διεξόδους στις παραγκωνισμένες μειονότητες. Φανταστείτε πόσες άσημες μ' άξιες βοηθοί πεθάνανε έτσι ακριβώς άσημες, εξαιτίας που φορούσανε φουστάνια, αντί για σωβρακοφανέλες Μινέρβα. Ελίχθηκε φυσικά η γυναίκα, προκειμένου να επιβιώσει, κι όταν κάποια στιγμή έφαγε πόρτα απ' το Παρατηρητήριο του Mount Wilson - ένα από τα εξέχοντα αστεροσκοπεία της εποχής - εξαιτίας όπως είπαμε της φυσικής της ανατομίας, μπήκε από την πίσω πόρτα μασκαρεμένη ως βοηθός του άντρα της Geoffry Burbidge, ο οποίος ήταν επίσης ικανότατος επιστήμων. Ελίχθηκε ναι, όμως δεν έστησε κι οπίσθια, όπως συνηθίζει να λέει ο λαός μας. Κι έτσι, όταν το 1970 τους έτριψε στη μούρη το βραβείο Annie Jump Cannon (παρότι η τελευταία δεν ήταν στη ζωή της κάνα χάπατο, μα ενεργή σουφραζέτα), η Αστρονομική νομενκλατούρα το φύσαγε και δεν κρύωνε. Και το έκανε με το παρακάτω σκεπτικό (εδώ με δικά μου λόγια): είναι γελοίο και υποτιμητικό να βραβεύεται ο επιστήμονας επειδή είναι γυναίκα και όχι επειδή είναι επιστήμονας. Πώς το είπε να δεις μια πιο μοντέρνα όμορφη; «Ι'm not a woman engineer. I'm an engineer.»
Έκανε, όμως, πολλά περισσότερα από τα προηγούμενα η γλυκιά Μαργαρίτα. Γιατί κάθε φορά που θυμόμαστε τη ρήση του θείου Carl that «we are made of star-stuff» ή τον πολυδιαβασμένο δικό μας Σιμόπουλο που γράφει και ξαναγράφει πως «είμαστε όλοι μας αστρόσκονη» , κάθε φορά, θα πρέπει να πίνουμε ένα ποτήρι νερό ή κρασί στο όνομα των Margaret και Geoffrey Burbidge, William Fowler και Fred Hoyle - αν πρόκειται για κρασί, καλύτερα ένα ποτήρι για καθένα τους. Σ' αυτούς χρωστάμε μία από τις σημαντικότερες εργασίες στην ιστορία της Αστρονομίας, που έμεινε γνωστή ως B²FH απ' τ' αρχικά τους, και στην οποία ξετυλίγεται με κάθε λεπτομέρεια το θαυμαστό, όσο και βίαιο, τραγούδι που λυσσομανά στα σωθικά των άστρων, ένα τραγούδι που διαβάζαμε καιρό στην παρτιτούρα του περιοδικού πίνακα, αλλά μας διέφευγε ο συνθέτης. Όπου περιγράφεται με το νι και με το σίγμα, όλη η διαδικασία εκείνη που οδηγεί απ' το υδρογόνο και το ήλιο ίσαμε το αλουμίνιο και τον ψευδάργυρο κι ένα σωρό άλλα στοιχεία, τα οποία ομοιοκαταληκτούν με τον υπέροχο κόσμο γύρω μας, από τ' αττικά ηλιοβασιλέματα και τους κορονοϊούς, μέχρι τα μάτια των ανθρώπων που αγαπούμε και τα δάκρυα που, στιγμές, μαρμαρυγούν στα χείλη τους. Αν όλα αυτά οι επιστήμονες τ' αποκαλούνε με μια λέξη «νουκλεοσύνθεση», το κάνουν μόνο και μόνο από σεμνότης κι όχι από πεζότης, να μην τους πούμε δηλαδή τίποτα ρομαντικούς. Αλλά στην πραγματικότητα, λίγοι άνθρωποι βρέθηκαν τόσο κοντά στο θαύμα και στον πυρήνα, όσο ετούτη η μικρή συμμορία των B²FH που κλέψανε τη φωτιά απ' το Δία και την χάρισαν στους ανθρώπους να μαστορεύουνε τα όνειρά τους, κάποτε-κάποτε τους εφιάλτες.
Να ξεσκονίσουμε τα γαλλικά μας...
No comments:
Post a Comment